N ta akuza raseson di e-mail di oji,
sinadu pa Visi-Prizideenti di ALMA.
N ta rajista stranhu disizon di ka seta nha propósta, ku bazi na u-ki
linguistikamenti, N ta raprizenta. Talvês ALMA ten razon ki nha razon inda ka
diskubri.
Sen falsu modéstia, sosiedadi y
autoridadis, akademias y agremiasons, déntu y fóra di nos Téra, ten rakonhisidu
kontributu ki N da, y N kontinua ta da, djuntu ku alguns otu difensoris di nos
língua.
Ser
preteridu na un Konselhu Sientífiku,
pa valorizason di Língua Kabuverdianu, pa personalidadis ku formason na stória
y na jornalismu, sen próvas dadu, formalmenti, pa valorizason di es mésmu
língua, é mésmu stranhu.
Nha
manifestason di interesi pa pertense es Konselhu ten fundamentu. Na verdadi,
désdi di 1975, N stevi prezenti, y txeu bes na linha di frénti, di kes
prinsipal momentus di afirmason y di valorizason di nos língua matérnu:
1. Na
kursu di linguístika jeral aplikadu
ki N disidi fase, lógu dipôs di Indipendénsia, na un di kes Universidadi
fransês más pestijiadu;
2.
Na tézi di dotoramentu ki N konsigi
difende, sobri Le Créole du Cap-Vert: Étude Grammaticale Descriptive et Costrastive, désdi
1998;
3.
Na
partisipason na 1º Kulókiu linguístiku,
na 1979, sobri problemátika di kriolu, ku partisipason na kumison tékniku
ki purpara y aprizenta propósta di purmeru alfabétu, di bazi funolójiku, pa skrita di
kriolu, dipôs di inkurson di António d´Paula Brito, de 1888.
4. Na
diriji Dipartamentu di Linguístika di Direson-Jeral di Kultura, désdi 1979;
5. Na
partisipason, na Fórun di Alfabetizason Bilingi,
di 1989, pa avaliason di alfabétu di bazi fonolójiku di 1979;
6. Na
kordenason di Kumison Konsultivu pa
ultrapasa inpasi ki surji na Fórun di Alfabetizason Bilingi. Trabadju di es
Komison merese siginti dispaxu di Dr. Corsino Tolentino, na altura Ministru di
Edukason:
“A C.C. [Comissão
Consultiva] apresenta-nos um belo exemplo de cooperação e civismo. A abordagem
social e temporal que faz da PAF [Proposta Apresentada no Fórum], seja qual for
o mérito científico das análises específicas, não poderá deixar de constituir
uma excelente contribuição à viabilização do PAB (Projecto de Alfabetização
Bilingue] e ao processo, necessariamente lento e seguro de valorização da
língua caboverdiana. Por isso: a) a DGEX [Direcção de Educação Extra-Escolar]
dará adequado tratamento ao parecer da C.C., comunicando-o à equipa técnica e
organizando a sua apresentação e discussão; b) Felicito a C.C. e agradeço-lhe a
patriótica colaboração. 28.8.89, Ass. Corsino Tolentino”.
7. Na
propósta y kordenason di Grupu di
Padronizason di undi surji propósta di ALUPEC;
8. Na
asesoria pa ménbru di Guvérnu ki leba propósta di dekrétu-lei 67/98, di 31/12, ki aprova ALUPEC, sprimentalmenti;
9. Na
propósta ki, na kualidadi di Ministru di Kultura, N leba pa Konselhu di
Ministru y kaba pa aprovadu, ku institusionalizason di ALUPEC komu Alfabétu Kabuverdianu, através di dekrétu 8/2009, di 16 di Marsu;
10. Na
dibati y polémika, txeu ka poku, na
anus di 1980 y di 1990, a-vólta di kriolu komu língua, y nãu komu dialétu, sima
opozitoris ta difendeba, y na diféza di un alfabétu di bazi funétiko-fonolójiku,
y nãu kel di bazi sinplismenti etimolójiku;
11. Na
asesoria pa un diterminadu Grupu
Parlamentar ki, na ravizon Konstitusional di 1999, difende «Oficialização
em Contrução» di Lingua kabuverdianu. Disizon final kaba pa konsagra
redason ki oji ta vigora na atual artigu 9º di es mésmu Konstituison;
12. Na
publikason di más di un dizéna di óbras :
fikson, poezia, gramátika, disionáriu, ensaius (dumínius di Bilinguismu,
Formason di Kriolu, Pedagolia pa ensinu di Kriolu, na kontestu di variantis y
di variedadis).
Un di es óbra (Introdução
à Gramática do Crioulo, publikadu en 1995merese siginti apresiason di studiozu
y pulítiku José Leitão da Graça, un ómi di jerason di Amílcar Cabral:,
“Manuel Veiga conseguiu materializar uma velha aspiração de elementos de
várias gerações de caboverdianos; por outro veio silenciar a voz dos
detractores que, ao considerarem o Crioulo uma “língua de trapos, pretendiam
que ele era desprovido de gramática. Os defensores da língua caboverdiana, tal
Pedro Cardoso, sabiam que se tratava de um preconceito colonial veiculado até
por caboverdianos domesticados. Só que a esses pioneiros faltava a preparação
adequada para tal empreendimento e a outros faltou a vontade política
necessária no ambiente colonial. Na condição de Independência, coube a Manuel
Veiga encetar esse trabalho ingente que culminou com a publicação do livro e
seu lançamento no dia 3 de Julho de 1995”
13. Na
diféza di Txon undi kriolu nasi, ku
kontestason di tézi ki ta difende ma el ben di Guiné-Bisau;
14. Na
asesoria di diskursus, na kriolu, di «altas» entidadi na ONU y na
Kabuverdi;
15. Na
traduson (dja na kursu di
publikason) di Konstituison di 1999;
16. Na
kondekorason di dos Prizidenti di
Repúblika y di dos Purmeru-Ministru, partikularmenti trokadu kontributu ki N da pa afirmason y valorizason di Língua kabuverdianu;
17. Na
un total di 5 Prémius rasebidu na
Kabuverdi y na stirior;
18. Na
majistériu di kriolu, désdi dékada
di 1980;
19. Na
Kordenason di Mestradu di Kriolístika y
Língua Kabuverdianu;
20. Na
várius dizéna di artigus y di komunikasons publikadu na jornais y revistas.
Na
más di 40 anu di spiriénsia y di
ativismu linguístiku, ligadu ku afirmason y valorizason di kriolu, N ta pensa
ma ta fase sentidu pertense Konselhu
Sientífiku di ALMA.
Ta kontisi ki dadu prioridadi pa
jentis ku formason di stória, di jornalismu y pa personalidadis di
nasionalidadi stranjeru. Nu ta fika kontenti si, ku es valénsias, afirmason y
valorizason ganha dinamismu y más enpoderamentu, u-ki ta parse-nu stremamenti
difísil.
Di
nos párti, nu ta kontinua, mésmu fóra di ALMA, ta da nos kontributu. Un kusa
nu ka pode dexa di fla: ALMA pode ka konkorda ku tudu u-ki,
ti gósi, nu fase. Entritantu, atitudi sientífiku ka pode ser kel di ignora ô di
fase tábua razu, mas sin kel di kóntra-argumenta y di fundamenta.
Más:
ALMA,
difisilmenti, ta ten susésu, si el ignora tudu legadu, tudu kminhu andadu ti
gósi. Ta sérba un atitudi suisida. Basta
lenbra ma, própi pilotu di es barku (ALMA), foi nha aluna di Strutura di
Kriolu, na Skóla di Formason di Profesoris di Ensinu Sekundáriu (SFPES) y
várius tripulantis di es mésmu barku foi nha alunu na CFPES, ô na ISE
(Institutu Supirior di Idukason), ô na Dipartamentu di Studus Kabuverdianus y
Purtugezis di Uni-CV, ô na Mestradu di Kriolístika y Língua Kabuverdianu.
Umildadi
sientífiku y spritu di inkluzon debe ser preokupason di tudu entidadi akadémiku,
di tudu organizason kultural y sientífiku.
ALMA
pode sta sértu ma N ta fika rei di kontenti si el konsigi algun más-valia y
enpoderamentu na afirmason di nos língua matérnu, sen nha kolaborason ofisial.
Di
nha párti, nen ódiu, nen konkorénsia disleal. N ta kontínua ta da nha
kontributu. Aliás, N ta konvidu tudu kenha ki sta interesadu pa lansamentu, déntu
di poku ténpu, di Gramátika di Kriolu na 45 Lison, interamenti na língua
kabuverdianu.
É ku grandi satisfason ki 2º Edison di O Caboverdiano em 45 Lções,
editadu na Julhu di 2021, dja sgota na alguns livraria y el foi livru más
vendidu na 2022 (Kf. Distaki di Jornal A Nação, nº 802, di 12/01/2023).
Apezar di dizagradu motivadu pa rakuza di seta-m na Konselhu Sietífiku di ALMA, N prokura da raspósta pa es situason, ku ruspetu, mas tanbe ku verdadi. Y si N
prokura rasponde ku elevason é pamodi na karta-konviti pa lugar di
sósiu-onoráriu, ta ben prétu na branku:
«Os promotores da ALMA-CV, conhecedores,
por um lado, do trabalho científico que tem vindo a empreender e que contribui
para a sustentação científica da missão da Associação e, por outro, do seu
mérito pessoal enquanto defensor ativo da valorização e promoção da língua
cabo-verdiana, e cientes, ainda, da valiosa contribuição que continuará a dar,
tendo em vista o cumprimento da missão da ALMA-CV, têm a subida honra de o
convidar a aceitar que seja proposto como membro honorário da Associação, desde
o seu início, na Assembleia constitutiva».
Pa un kiston di dignidadi, N diklina es konviti, dja ki nha pididu pa integra Konselhu Sientífiku, sen argumentason ki ta justifika, foi rakuzadu. Kel-li inpidi-m di, dianti di konviti pa disponiza alguns óbra di-meu pa oferese alunus di kriolu, N seta disponibiliza 7 titlu y ministra un atelier sobri skrita, ku kondison di ser na kuadru di kolaborason ku strutura di ensinu di kriolu na Uni-CV. Es kondison foi rajeitadu.
Entritantu, N ta pensa ma situason pode ben muda, na futuru, y si kel-la kontise, N pode volta ta rapensa nha atitudi, ralasionadu ku integrason na strutura di ALMA.
Mantenha
07
di Fevereiru di 2023
Manuel
Veiga
Sem comentários:
Enviar um comentário