segunda-feira, 21 de maio de 2012

Kriolu: "Nha Nómi, Nha Péli, nha Morada"

Purgunta di Maria João na Méza-Rodondu:

“Pa kuandu sta previstu inplementason di ensinu/aprendizájen di kriolu na skólas ...di Diáspora kabuverdianu y di Kabuverdi?”

Raspósta:  Es purgunta nu ta entende midjór si razon di ser si nu lenbra di un kolokason puétiku di Maria João, na ánbitu di Méza-Rodondu di Massasoit: “kriolu é nha nómi, nha péli, nha morada”. Es metáfora di Maria João ten profundidadi di tamanhu di nos kultura y di nos identidadi. El ta signifika ma kriolu é más di ki un língua: el é nos IDENTIDADI, el é nos KULTURA, é nos VIVÉNSIA.

Maria João krê fla ma sen nos kriolu nos vida ta bira un trapadjada y kuazi ki nu ta raduzi nos kabésa na un monton di insignifikánsia. Y si kriolu é tãu inportanti si, é un dizintilijénsia ka ensina-l, ka aprende-l, ka valoriza-l. Y pur isu pertinénsia di purgunta formuladu.

Na nha manera di odja, N krê fla ma tantu na Diáspora kabuverdianu komu na Kabuverdi, ten nisisidadi di un diagnóstiku profundu di real situason di kriolu, di posibilidadis y difikuldadis izistenti. A partir di es diagnóstiku, debe trasadu un planu di ason posível, a kurtu, médiu y longu prazus. Kel ki nu pode fase oxi, nu ka debe dexa pa manhan.

Na Kabuverdi, Ministériu di Idukason meste inklui prublemátika di ensinu di kriolu na si ajénda y, a partir di un un diagnóstiku y di un studu di tudu inplikason di si  ensinu (inplikason sosial, kultural, pedagójiku y ikunómiku) trasa un planu, fíkisa métas y obijetivus, en konformidadi ku reais posibilidadi di país.

Na Diáspora, ensinu di krioli meste ser más inkluzivu, kér-dizer: dexa di ser un ensinu dirijidu skluzivamenti pa ken ki ka sabe ô ten difikuldadi di pâpia kriolu, pa ser un ensinu tanbe pa ken ki sabe pâpia kriolu y ten nisisidadi di intirioriza, di fórma splísitu, nórmas y régras di si funsionamentu, tantu na aspétu fonétiko-fonolójiku komu na aspétu morfo-sintátiku y simántiku.

Kel-li é nha raspósta, mas ken ki podeba ruposde midjór es kiston di pulítika edukativu debeba ser Ministériu di Idukason.

N ta pidi Maria João pa ka dexa di koloka es mésmu kiston pa rasponsável di pasta di Idukason na si  purmeru vizita djuntu di nos Kumunidadi na Mérka.

Sem comentários:

Enviar um comentário