DIKLARASON PA OKAZION  DI  DIA  INTERNASIONAL  DI  LINGUA  MATÉRNU

Foi na 30^u Seson di Konferénsia Jeral di UNESCO, na anu 1999, ki instituídu 21 di febreru komu dia internasional di língua matérnu.

Ta parse-nu ma objetivu y inportánsia di es dia ka meste splikason. Lingua matérnu é di kes midjór instrumentu ki un povu ten pa kumunika, pa dialoga, pa dizenvolve arti y prezerva kultura, pa kria dizenvolvimentu y raforsa sidadania.

Língua matérnu é, tanbe, un spésia di oksijéniu ki ta alimenta y ta fortifika tisidu di Nason. El é koluna vertebral di stória, di kultura y di identidadi di un povu. Sen el, nu ta duvida si Nason pode ten, si Nason pode izisti y dizenvolve na armonia y na integridadi.

Kriolu kabuverdianu é língua di identidadi, é língua di Nason. Na Kabuverdi ô na emigrason, língua ki midjór ta uni-nu é nos kriolu. Y si kriolu ten tudu es inportánsia-li, pamodi ki inda nu ta tuntunhi, nu ta izita ku si afirmason, ku si ofisializason? Ki kada un di nos, ku koerénsia, rusponde es purgunta.

Komu sidadon, y komu difensor di nos língua y di nos kultura, nu krê fla ma afirmason di kriolu é un nisisidadi anbiental y identitáriu, é un atu di kultura y di sidadania, é un izijénsia di demokrasia y di dizenvolvimentu.

Pur isu, enkuantu diretus linguístikus di nos povu ka ser asumidu, ruspetu pa diretus fundamental di ómi, na nos téra, ta kontinua inkonplétu.

Mas, nu debe rajista ma, na prosésu di afirmason di nos língua matérnu, txeu kaminhu dja andadu. Asi, na es dia internasional di língua matérnu, nu krê ominâjia nos povu pa si razisténsia linguístiku; nu krê ominâjia nos múzika y nos konpozitoris ki fase di kriolu un instrumentu privilejiadu di kriason; nu krê ominâjia nos emigrantis ki fase di kriolu un ponti di ligason ku téra y ku kultura; nu krê ominâjia alguns Igreja ki dja traduzi parti di Bíblia pa kriolu y ki ta utiliza kriolu na atus di kultu. Nu ka pode dexa tanbe di fla un palavra di rakonhisimentu pa struturas di ensinu di kriolu na Mérka, pa studiozus  y alguns skritor nasional y stranjeru dianti di kontributu ki es da y es sa ta da pa diféza y valorizason di nos língua matérnu.

Oxi, pulítikus y governantis, dja komesa ta rakonhise ma tudu kusa ki nu krê, na kanpu linguístiku, inda nu ka pode ten, mas tanbe ma sima nu sta nu ka debe fika. Parse-nu ma Óra Grandi di kriolu sa ta txiga manenti. Pasu pa pasu y ku rumu suguru, sol di kriolu ta subi na orizonti, agu di txuba ta disprinda di séu y kodjéta di língua matérnu, kada bês más fadjadu, ta festejadu y ta kantadu na tereru di nos kultura y di nos dizenvolvimentu.

Oxi,  dia internasional di língua matérnu, nos dizeju y nos pididu é pa diretus linguístikus di kriolu ser ruspetadu na nos téra, na rítimu y na konpasu di nos azágua. Govérnu sta disididu trabadja pa afirmason di es diretu fundamental ki ten kubertura di Konstituison. Y si é kel-la tanbe ki sosiedadi y partidus pulítiku krê, azágua di kriolu ten ki ser fadjadu, sen kóre pa ka kansa na kaminhu, mas tanbe sen norostia y sen nsoda na sónbra di prekonseitu,  di ignoránsia y di dizinformason. Dja nu fla, sta fladu – Praia, 21 di febreru di 2005.